Ouderen en wonen: tips en adviezen

De overheid stimuleert mensen zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen, legt daarbij de verantwoordelijkheid steeds meer bij de mensen zelf.

Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. De Stichting Consument en Veiligheid concludeert dat ongelukken het meest voor komen op trappen en in sanitaire ruimtes. Reden te over dus om te kijken of uw woning niet alleen comfortabel, maar ook veilig is!

Hieronder treft u diverse tips en adviezen aan, die u kunnen ondersteunen bij het niet alleen zo lang mogelijk, maar ook zo comfortabel en veilig mogelijk te blijven wonen in uw huidige woning.

Snel naar:

Wat is comfortabel wonen?

‘Comfortabel’ betekent in de Nederlandse taal: aangenaam, prettig, gerieflijk of zelfs riant.

Wat is voor u comfortabel wonen? Misschien een grote tuin of liever een groot terras, een verhoogd aanrechtblad of toiletpot, of bijv. het ontbreken van drempels in uw woning? Het kan ook bijv. rust en stilte, of een koel huis zijn. Wat men ervaart als comfortabel, is veelal persoonlijk.

Waar willen ouderen wonen?

Het blijkt dat het grootste deel van de ouderen (35%) verkiest oud te worden in de huidige woning. Een flat of appartement heeft de voorkeur van 30%. Een wooneenheid met zorg wordt door 11% gewenst. Samenwonen met gelijkgestemden, met zorg dichtbij, heeft de voorkeur van 10%.

Is uw woonomgeving comfortabel en veilig?

Past uw woning bij uw leeftijd? De volgende overwegingen zijn hierbij belangrijk:

Is de buurt veilig?
Is er een huisarts, apotheek, bushalte en winkel op loopafstand?
Hoe is de verstandhouding met de buurtgenoten en met de buren?
Is er een ontmoetings- en dienstencentrum in de buurt?
Zijn er mensen in de buurt die u kunnen helpen als u hulp nodig heeft?

Toegankelijkheid, comfort en veiligheid in huis

Deurbel en deur: hoort u de deurbel nog goed? Hieronder enkele opties om het horen van de deurbel te vergemakkelijken:

versterkte deurbel. U kunt de bel dan ook horen als u verder van de deur verwijderd of slechthorend bent;
bel met trilfunctie. Deze heeft een draadloos element en maakt dat u voelt wanneer er iemand aanbelt;
bel met lichtflits. U kunt zien dat er iemand aanbelt.

Openen van de deur: u wilt vast graag zien voor wie u de deur opent. Lukt dat in uw huidige situatie niet? Daar zijn oplossingen voor:

een spionnetje of raampje in de deur en u ziet wie u wenst te spreken/bezoeken;
een deurketting of een deurhaak. U kunt de deur op een kier zetten en uw bezoeker zien voordat u de deur helemaal opent. Bovendien voorkomt de ketting en/of haak dat de bezoeker de deur open kan duwen;
een videodeurbel. Cameratoezicht geeft u de mogelijkheid te zien wie er voor de deur staat, zonder dat u de deur hoeft te openen. U kunt de bezoeker zien via uw tablet of mobiele telefoon.

Bovenraampjes: gemaakt om de woning te ventileren. Ze openen en sluiten met behulp van een trapje of opstapje is niet erg veilig. Er zijn veiligere mogelijkheden:

een ventilatierooster in plaats van een bovenraampje. Dit verkleint bovendien de kans op inbraken;
verlengde raamopeners: dat zijn ‘stokken’ waarmee u het bovenraampje handmatig kunt openen en sluiten;
electrische raamopeners: ze zijn eenvoudig te monteren. Met behulp van een afstandsbediening kunt u uw bovenraampje eenvoudig openen en sluiten.

Brievenbus: breng deze op een voor u prettige hoogte aan. Natuurlijk kan een postopvangbak ook een optie zijn (hieronder meer).

Buitenverlichting: een goede buitenverlichting heeft vele voordelen:

u vindt het sleutelgat eenvoudiger;
u kunt de drempel beter zien;
u kunt zien wie er aan de voordeur staat;
een buitenlamp met bewegingssensor is veilig als u in het donker thuis komt en het schrikt inbrekers af.

Deuren: verbrede deuren maken de doorgang gemakkelijker, ook voor een rolstoelgebruiker.

Drempels en hoogteverschillen: ze verhogen de kans op struikelen. Zie hieronder de alternatieven om struikelen te voorkomen:

drempels weghalen of verlagen;
oprijplaten aan de drempels bevestigen. Niet alleen veilig als u nog goed ter been bent, maar ook voor een rolstoel- of rollatergebruiker een ideale oplossing;
beugel bij de voor- en achterdeur. U kunt zich aan de beugel vasthouden terwijl u de deur op slot draait of u over de drempel wilt stappen.

Gladde vloeren: uitglijden betekent vaak het breken van botten. Vervang uw gladde vloer door een stroevere vloerbedekking.

Gordijnen: zeker als ze de vloer raken, kunnen ze een struikelblok zijn. Dan is het raadzaam ze in te korten. Zware overgordijnen sluiten moeilijker dan lichte gordijnen. Daartoe zijn automatische gordijnenopeners en –sluiters in de handel.

Lichtspoor naar het toilet. Nog enigszins slaapdronken, kan het voor komen dat u zich moeilijk kunt oriënteren. Dan is een goed, niet storend lichtspoor vaak een welkome oplossing om ongelukken te voorkomen;

Losliggende kabels en snoeren: werk ze zo veel mogelijk weg achter plinten of kabelgootjes of met behulp van kabelclips.

Matten en/of vloerkleden: losliggende matten en/of vloerkleden. Deze kunt u het beste uit uw huis verwijderen. Wenst u dat niet, dan zijn er onderstaande alternatieven:

een anti-sliplaag voorkomt verschuiven van matten en/of vloerkleden;
vervang de matten door matten en/of vloerkleden met een anti-sliplaag;
plak de randen van de matten en/of vloerkleden vast. Doe dat over de gehele lengte en breedte. Het voorkomt dat u erachter blijft haken.

Nachtlampjes: nachtlampjes in diverse stopcontacten bieden uitkomst, bijv. als u ’s nachts naar het toilet wilt, of even naar de keuken om iets te drinken.

Personenalarm: voor alleenstaanden het overwegen waard. Ze zijn er in vele varianten.

Postopvangbak: als het bukken niet meer zo gemakkelijk gaat, kunt u een bak of mand achter de brievenbus zetten.

Sloten en sleutels: voor sloten voor buitendeuren bestaan er speciale ‘seniorensloten’. Het sleutelgat bevindt zich boven de deurklink. Het is dus beter zichtbaar en tevens gemakkelijker te bedienen. Bovendien zijn er diverse mogelijkheden die sloten eenvoudiger in gebruik maken:

sloten smeren en deuren goed afhangen. Ze openen en sluiten daardoor gemakkelijker;
sleutelhulpen of sleutelhouders. Ze maken de bovenkant van de sleutel breder of langer en kunt u de sleutel gemakkelijker omdraaien in het slot;
‘seniorensloten’. Dit zijn sloten voor buitendeuren. Het sleutelgat bevindt zich boven de deurklink;
zorg voor een vaste sleutelplek in de buurt van de deur. Als er nood is, is de sleutel dichtbij de deur en kunt u sneller de woning verlaten;
geef iemand een reservesleutel. De woning is dan altijd toegankelijk, mocht dat nodig zijn.

Telefoon: een mobiele telefoon kunt u altijd bij u hebben. Velen hebben echter ook een vaste telefoon. Er zijn ‘draadloze’ huistelefoons. U bent dan niet meer afhankelijk van de plaats van het telefoonstopcontact. Deze telefoons zijn vaak in sets van twee stuks te koop, één exemplaar bijv. voor de woonkamer, het andere voor de slaapkamer.

Traplopen: bij het ouder worden gaat de trap vaak een obstakel vormen. Er zijn legio mogelijkheden die u kunnen helpen zich tegen dit obstakel te wapenen:

breng anti-slipstrips op de traptreden aan;
zorg voor een goede verlichting;
kijk altijd goed waar u uw voeten neerzet;
breng bij voorkeur twee trapleuningen aan. U kunt zich dan met beide handen vasthouden;
leg geen spullen op de trap. Dat is niet alleen onveilig vanwege het daarover struikelen. Ook bij brand is het belangrijk dat er niets in de weg ligt;
breng tussentreden aan. Ze maken het hoogteverschil tussen de verschillende treden kleiner;
een traplift. Dit is voor de minder validen een prachtige oplossing! Echter, deze oplossing heeft ook nadelen: u beweegt daardoor minder en voor uw huisgenoten is het een sta-in-de-weg. Deze sta-in-de-weg kan ook onveilige situaties veroorzaken;
slaapkamer op de begane grond: wilt of kunt u echt niet meer traplopen? Realiseer dan een slaapkamer en douchegelegenheid (bij voorkeur inloopdouche) op de begane grond. Uw gemeente kan u daarin verder adviseren. Misschien heeft u daarvoor een lening van de bank nodig? Woont u gehuurd? Dan is overleg met uw verhuurder noodzakelijk.

Fysiotherapie: wanneer u zich niet meer veilig voelt bij traplopen, kan een fysiotherapeut u waarschijnlijk helpen uw spierkracht (weer) op te bouwen.

Een comfortabele en veilige keuken

Een grondige verbouwing is daarvoor vaak niet nodig. U kunt uw keuken comfortabeler en veiliger maken door op onderstaande punten te letten.

Tips voor een comfortabele en veilige keuken

zorg voor een goede verlichting. Zeker waar met messen en (scherp) keukenmateriaal wordt gewerkt, is die echt noodzakelijk. Dat kunt u realiseren met: fellere spots, ledstrips en meer lichtpunten;
let op de hoogte van de bovenkastjes. Als ze hoog zijn, heeft u een stoel, kruk of een keukentrapje nodig. Dat zijn precies de voorwerpen die de meeste valpartijen veroorzaken. Mogelijke oplossingen zijn: berg de spullen die u vaak gebruikt op gemakkelijk te bereiken plekken op, hang bovenkastjes lager of verwijder ze;
vervang sommige onderkastjes door lades. De lades kunt u uitschuiven. Daardoor kunt u overal gemakkelijker bij komen;
plaats de vaatwasser, magnetron, oven enz. op hoogte (als het kan met tijdschakelaar). U hoeft niet of nauwelijks te bukken bij in- en uitruimen of het klaarmaken van gerechten;
zorg voor gemakkelijk te bedienen kranen. Eengreepsmengkranen hebben één hendel die naar u links of rechts kunt schuiven voor warm of koud water. Ze zijn heel licht te bedienen. Omhoog schuiven is de kraan open zetten. De temperatuur van het water is er eenvoudig mee te regelen;
zorg voor goed keukengereedschap. Goedkoop is vaak duurkoop. Flessen- en blikopeners kunnen moeilijk te hanteren zijn voor mensen met reuma, jicht of anderssoortige aandoeningen;
een keramische of een inductie kookplaat met een timer. Elektrisch koken op een keramische of een inductie kookplaat is een stuk veiliger en sneller dan koken op gas. Een timer maakt dat u niet kunt vergeten dat u nog bezig bent een gerecht te bereiden. Let op: niet alle potten en pannen zijn hiervoor geschikt;
potten en pannen met koudgreep;
verhoogd aanrechtblad. De hoogte van het keukenblad is enorm belangrijk ter voorkoming van lichamelijke klachten (nek-, rug- en schouderpijn).

Een comfortabele en veilige woonkamer

De naam zegt het al: de kamer waar we wónen. Ook die is het waard eens onder de loep te nemen.

Tips voor een comfortabele en veilige woonkamer

het zitgedeelte. Comfortabel zitten betekent een niet te lage stoel, fauteuil of bank. Liefst met leuningen, zodat u kunt steunen als u opstaat;
het eetgedeelte. Ook hier geldt: een niet te lage stoel, bij voorkeur met leuningen. Of deze verrijdbaar, of niet verrijdbaar zou kunnen zijn, is afhankelijk van uw situatie. Belangrijk is echter dat de stoel niet gaat rijden op het moment dat u (misschien met moeite) bezig bent op te staan;
de hoogte en bereikbaarheid van de tafels. Met name een salontafel dient niet te laag te zijn. Dat geldt ook voor hoektafels;
kabels en bedrading: werk kabels weg (achter de plinten, kabelgootjes of kabelclips);
een goede verlichting. U wilt graag lezen, handwerken of anderszins? Dan is een goede verlichting onmisbaar. Breng goede verlichting aan op plekken waar u die nodig heeft. Een mooie lamp achter in de hoek is prachtig, maar als die elders meer functioneel is, is verplaatsing een goede optie.

Een comfortabele en veilige toiletruimte

“Het kleinste kamertje”, maar wel een belangrijk kamertje, waarin al menig oudere een heup brak, de deur niet meer open kreeg of met andere ongemakken werd geconfronteerd.

Tips voor een comfortabele en veilige toiletruimte

een verhoogd toilet. Ouderen hebben vaak moeite met opstaan van een laag toilet. Ze steunen vaak op het fonteintje of trekken zichzelf op aan de kraan. Dat is gevaarlijk! Het attribuut is niet gemaakt op het gewicht van een volwassene met als gevolg dat het afbreekt, de toiletbezoeker een lelijke val maakt en misschien zelfs de kraan of het fontein op de persoon in kwestie valt. Let op: probeer de hoogte uit voordat u koopt! Een goede stoelgang vereist dat u beide voeten plat op de grond kunt zetten als u zit;
een verlengd toilet. Dat is een speciaal toilet voor rolstoelgebruikers;
beugels aan de zijkant(en) van het toilet. Opklapbare steunbeugels worden aan de muur naast de toiletpot bevestigd. Losse beugels op een verrijdbare stellage worden naast de toiletpot geplaatst. Bij plakbeugels bestaat het risico dat ze niet stevig genoeg zijn;
een toiletrolhouder die te bereiken is vanuit een zittende positie;
een verhoogd fonteintje. Het voorkomt rug-, nek- en schouderpijn;
een wat ruwere vloer. Als u uw handen heeft gewassen, kan de vloer nat zijn. Het gevolg kan zijn dat u uitglijdt;
een ergonomische en gemakkelijk te sluiten deur;
spreek met uw huisgenoten af dat het toilet bezet is als de deur dicht is. U hoeft dan de toiletdeur niet op slot te doen;
een noodknop voor als u hulp nodig heeft.

Een comfortabele en veilige badkamer

Een badkamer aanpassen aan uw huidige wensen, betekent niet een totale renovatie van de gehele badkamer. De belangrijkste aanpassingen om een comfortabel een veilige badkamer te krijgen, treft u hieronder aan.

Tips voor een comfortabele en veilige badkamer

een inloopdouche. Een drempelloze douchecel is ideaal voor ouderen. Geen geklauter meer om in bad te komen;
een in hoogte verstelbare douchekop. U kiest de hoogte die u het prettigst vindt. Zeker als u zittend doucht, is een verstelbare douchekop een uitkomst;
een doucheglijstang met handgrepen. Deze biedt een extra houvast tijdens het douchen. Let op: een gewone doucheglijstang is daartoe niet stevig genoeg. Bieden niet alleen houvast bij het wassen en drogen van de voeten, maar zijn ook ideaal om de doucheruimte in en uit te stappen;
een douche met thermostaatkraan. U kunt de temperatuur standaard op een temperatuur zetten die u prettig vindt. Koud en warm water mengen is verleden tijd;
een douchestoel. Indien nodig is dit een handig hulpmiddel. Douchestoelen zijn er in twee varianten: een opklapbare en een losse douchestoel. Zorg er bij de laatste variant voor dat zitting en pootjes antislip zijn;
gemakkelijk te bedienen kranen. Eengreepsmengkranen hebben één hendel die naar u links of rechts kunt schuiven voor warm of koud water. Ze zijn heel licht te bedienen. Omhoog schuiven is de kraan open zetten. De temperatuur van het water is er eenvoudig mee te regelen;
spiegel met deels vergrootglas. Ideaal als u wat minder goed ziet, bijv. bij het scheren of epileren.

Een comfortabele en veilige slaapkamer

Een groot deel van ons leven brengen we in de badkamer door. Belangrijk genoeg dus om deze zo comfortabel en veilig mogelijk te maken.

Tips voor een comfortabele en veilige slaapkamer

begane grond. Indien er voldoende ruimte is, is het een goed idee om een slaapkamer met inloopdouche op de begane grond te maken. Bij voorkeur is er een ook deuropening tussen slaapkamer en badkamer. Natuurlijk is dit een kostenpost en misschien heeft u daar de bank bij nodig. Verschillende banken hebben seniorenadviseurs die graag met u meedenken. Woont u gehuurd? Dan is overleg met uw verhuurder nodig;
een (in hoogte verstelbaar) seniorenbed. Dit bed is hoger dan een regulier bed en heeft een ideale in- en uitstaphoogte. Een verstelbaar seniorenbed geeft u nog meer flexibiliteit. Ook het opmaken van een hoger bed vraagt minder inspanning;
nachtkastjes op de juiste hoogte zonder pootjes. De hoogte is afhankelijk van uw lengte. Het is goed tevoren te proberen of u vanuit uw bed eenvoudig het nachtkastje kunt bereiken. Ze zijn in verschillende hoogten en varianten verkrijgbaar, met laden, deuren, een open vak of een uitklapbaar dienblad;
de lichtknopjes dienen zowel in als buiten het bed eenvoudig bereikbaar te zijn;
aangebracht in diverse stopcontacten bieden ze uitkomst, bijv. als u ’s nachts naar het toilet wilt, of even naar de keuken om iets te drinken.