De gevolgen van een te lage AOW en mogelijke oplossingen!

We spreken niet graag over armoede, geldtekort en schulden. Toch worden veel AOW’ers hiermee geconfronteerd. Geldproblemen treffen velen, meer dan we ons vaak realiseren. De prijzen van de boodschappen in de winkelwagen optellen, zodat er geen probleem aan de kassa ontstaat. Energierekeningen die zorgen baren. Geldproblemen kunnen veel stress veroorzaken. Geldproblemen beïnvloeden het levensgeluk. Geldproblemen beïnvloeden de omgeving van mensen en de maatschappij.

Klik snel door naar:

Vroeger versus nu en het ontstaan van schulden

In het verre verleden werden ouderen opgevangen door hun kinderen en door hen tot de dood verzorgd. Nu is de situatie zo, dat ouderen langer zelfstandig hun eigen leven moeten kunnen blijven leiden en ook tot een latere leeftijd door moeten werken. De AOW-gerechtigde leeftijd stijgt immers. De problemen daarbij en de gevolgen daarvan staan nagenoeg dagelijks volop in het nieuws. Wat echter niet of nauwelijks wordt benoemd, is het leven op of onder het sociaal minimum en het ontstaan van schulden. Dat heeft een enorme invloed op het lichamelijke en geestelijke welzijn. Veel ouderen kunnen niet gebruik maken van de aangeboden voorzieningen en toeslagen. Immers, de manier van aanvragen is vaak ingewikkeld en de aanvraag dient vaak geautomatiseerd te gebeuren. Ze maken daardoor geen gebruik van de voorzieningen en toeslagen waar ze recht op hebben. AOW.nu informeerde u 21 augustus jl. over belang van het aanvragen van toeslagen en de voorwaarden om daarvoor in aanmerking te komen.

Binnen de groep personen met een problematische schuldenpositie vormen ouderen een zeer kwetsbare en moeilijk te bereiken groep. Het is bovendien een groep die in de regel moeite heeft met het melden van financiële problemen. En daarmee is de cirkel rond! Een ingewikkelde en zeer bureaucratische regelgeving, die bovendien veelal gedigitaliseerd is. Ligt hier niet een uitdaging voor de overheid om deze kwetsbare groep de toegang tot voorzieningen en toeslagen verder te vereenvoudigen?

65-Plussers met geldzorgen verdienen hulp

Terwijl de armoede in Nederland gemiddeld daalt, geldt dit helaas niet voor ouderen. Grootste oorzaak is een gebrek aan inkomen in combinatie met oplopende zorgkosten, die slechts gedeeltelijk worden vergoed. Indien er een goed aanvullend pensioen, spaargeld, een eigen woning enz. voorhanden zijn, is er veelal geen probleem. Maar, bij ouderen zonder eigen vermogen, is elke onverwachte uitgave al snel een probleem.

Aandacht voor ouderen is een must! AOW’ers zitten al tien jaar op de nullijn! De kosten voor wonen, welzijn en zorg stijgen. Een passende indexatie blijft uit. De armoedegrens is een aantal ouderen niet vreemd. Armoede komt voor bij meerdere groepen senioren. Te denken valt daarbij aan 85-plussers met een klein aanvullend pensioen en hoge zorgkosten, aan gescheiden vrouwen en mensen die werkloos raakten en na hun 55^ste niet meer in het arbeidsproces betrokken werden. Veel ouderen krijgen te maken met schulden en geraken in een uitzichtloze situatie. Het is dan zaak hulp van deskundigen in te roepen. Ze zijn er! Maak er, indien relevant, gebruik van!

Visie van de PCOB

De PCOB, één van de grootste belangenbehartigers van senioren, publiceert op 16 april 2024: Koopkrachtontwikkeling gepensioneerden hapert. De organisatie licht verder toe. Gemiddeld is de koopkracht van gepensioneerden gedurende de jaren 2011-2022 nauwelijks gestegen. Voor werkenden was dat anders. Voor deze groep gold een stijging tot wel 30%. De PCOB beroept zich daarbij op een recent verschenen rapport van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Bij koopkracht wordt gekeken hoe het inkomen zich ontwikkelt ten opzichte van de inflatie. Als de inflatie hoger is dan de stijging van het inkomen, daalt de koopkracht. Dat was bij veel gepensioneerden met een aanvullend pensioen het geval. Met name voor AOW’ers die geen of slechts een klein aanvullend pensioen hebben, steeg de koopkracht tot ruim veertien procent. Dat is nog steeds een aanzienlijk verschil met werknemers die een stijging tot wel 30 procent ontvingen. Voor AOW’ers met een relatief hoog aanvullend inkomen boven op de AOW nam de koopkracht tot elf procent áf. De meeste pensioenen zijn tot 2022 nauwelijks of niet verhoogd. Dat betekent dat AOW’ers sterk afhankelijk zijn van verhoging van de AOW. Pas vanaf 2022 echter, zijn de meeste pensioenfondsen tot verhoging van de pensioenen overgegaan.

Bekijk hier de actuele AOW-bedragen.

Visie van het CBS

Ook het CBS meldt dat de koopkrachtontwikkeling van gepensioneerden al geruime tijd hapert. Deze organisatie meldt dat in 2022 de doorsnee koopkracht van de bevolking bijna 60 procent hoger was dan 45 jaar eerder. Voor werknemers steeg de koopkracht het meest (gerekend vanaf 1989). Voor personen in huishoudens met vooral een pensioeninkomen was het andersom. Hier was de stijging het geringst.

AOW’ers met een relatief hoog aanvullend inkomen, zagen een daling in koopkracht. Bij een aanvullend inkomen tussen € 1.000,– en € 2.000,– bedroeg de koopkrachtdaling 5,2 procent. Bij een aanvullend inkomen van meer dan € 3.000,– bedroeg de koopkrachtdaling 10,9 procent (onder het niveau van 2011).

AOW’ers met een gering aanvullend inkomen en daarnaast een AOW-uitkering, zagen een stijging in koopkracht. Bij een aanvullend inkomen tot € 200,– steeg de koopkracht met 14,6 procent. Voor AOW’ers met een aanvullend inkomen van € 200,– tot € 500,– bedroeg de koopkrachtstijging 8,5 procent. Het lijkt veel, maar staat in geen verhouding tot de koopkrachtstijging voor werknemers.

Blijft de koppeling tussen minimumloon en AOW overeind?

Dat uitsluitend leven van een AOW (en eventueel een klein pensioen) niet eenvoudig is, weten alle betrokkenen. Jarenlang werden minimumloon en AOW aan elkaar gekoppeld. Echt eenvoudiger werd het leven er daarmee niet echt op, maar er was tenminste iéts. De AOW is achtergebleven bij de welvaartsontwikkeling, zo stellen diverse organisaties voor senioren. Nu wordt zélfs die koppeling onzeker. In het Hoofdlijnenakkoord van 2024 worden AOW’ers niet genoemd. Ouderen menen: ‘Alles wordt duurder en mijn inkomen blijft hetzelfde’.

Zorgen over de financiën en de gevolgen voor fysieke en mentale gezondheid

Een zorgeloze oude dag! Dat is toch wat men verdient na een werkzaam leven? De werkelijkheid is anders. Van de 3,7 miljoen 65-plussers (in Nederland) maakt 46% zich met regelmaat zorgen over de financiën. Van deze 46% heeft 13% géén financiële reserve. Dat blijkt uit een onderzoek dat de ouderenbond ANBO-PCOB uitvoerde. Daaruit blijkt dat bijna de helft van de AOW’ers wakker ligt vanwege geldzorgen. Een hoge inflatie, de hierboven genoemde ontkoppeling: het zijn zorgenposten. Dat dat niet goed is voor de gezondheid, spreekt voor zich!

Het inkomen van ouderen is na hun pensionering vaak sterk verminderd. Ouderen moeten veelal rondkomen met een AOW- en pensioenuitkering. Een deel van hen moet rondkomen met uitsluitend een AOW-uitkering. Weliswaar worden de uitkeringen geïndexeerd, maar die lopen niet gelijk met de inflatie. Tel daarbij nog onverwachte uitgaven, die zich bij iedereen voordoen, en de slapeloze nachten zijn een feit.

Financiële zorgen leiden bovendien tot het mijden van sociale activiteiten en dat terwijl contact met anderen juist belangrijk is voor het persoonlijke welzijn. Dat geldt vooral voor ouderen met een laag inkomen; 20% van hen nam in 2023 minder deel aan sociale activiteiten. Financiële zorgen leiden zelfs tot het mijden van medische zorg. In 2023 heeft 9% van de ouderen zorg gemeden of uitgesteld vanwege de kosten. Denk daarbij aan de jaarlijkse eigen bijdrage, de aanschaf van bijv. een montuur en glazen of een tandheelkundige behandeling. Een extra uitgave van € 400,00 levert voor een kwart van de ouderen grote financiële problemen op. Dan moet er direct bezuinigd worden. Van AOW.nu ontving u 28 augustus jl. een nieuwsbrief met allerhande tips om meer van uw AOW over te houden.

Geldzorgen en fysieke gezondheid beïnvloeden elkaar. Mensen met een laag inkomen leven veelal korter. Ze mijden vaak medische zorg vanwege de extra kosten (zoals bijv. fysiotherapie, een tandheelkundige behandeling, mondhygiënist, montuur en glazen). Vaak volgt er dan een behandelplan, dat niet nodig geweest zou zijn indien de betrokkene de financiële middelen zou hebben gehad om een eerder voorgesteld behandelplan te ondergaan.

Geldzorgen en mentale gezondheid beïnvloeden elkaar. Piekeren, stress en angst zijn vaak de gevolgen. Maar, piekeren, angst en stress kunnen er ook toe leiden dat men minder goede keuzes maakt. Het spreekwoord: ‘De mens lijdt het meest onder het lijden dat hij vreest’, is waard om over na te denken. Is de situatie echt zo moeilijk, of is er een angst dat die moeilijke situatie kan ontstaan? Als de situatie echt zo moeilijk is, is het zaak om erover te praten. Dat kan met familieleden, vrienden, of een deskundige op dit gebied zijn. Is er een angst dat die moeilijke situatie kan ontstaan, probeer dan mogelijkheden te bedenken dat dit voorkomen.

Deskundige hulpverlening is te vinden via de vragenlijst van de Rijksoverheid, de gemeente, hulp bij geldzorgen: 0800-8115, lokale hulporganisaties in de buurt, Humanitas.

Een volgende financiële zorgenpost is de invoering van het nieuwe pensioenstelsel. Bijna 60% van de ouderen maakt zich zorgen over de financiële consequenties daarvan. (Bron: de Telegraaf)

En dan komen er nog geluiden uit de politiek. Daar stellen enkelen dat de meeste AOW’ers geen koppeling met het minimumloon nodig hebben en voldoende inkomen hebben. Hier wordt volledig voorbij gegaan aan ouderen die wél dringend hulp nodig hebben. Bovendien, een wat meer inkomsten ontvangende AOW’er betaalt, net als alle anderen, over diens inkomsten belasting.

Geldzorgen veranderen het leven

Geldproblemen veroorzaken stress in de hersenen. Men zoekt vooral naar oplossingen op de korte termijn omdat die het dichtstbij is. Vaak worden dure leningen afgesloten om geld vrij te krijgen. Dure leningen betekenen een fikse aflossing én een groter financieel gat in de toekomst. Men belandt in een negatieve spiraal!

Het klinkt misschien vreemd: maar uit onderzoek is gebleken dat geld geven om de schulden af te kopen of het inkomen verhogen probleemoplossend werkt. Financiële zekerheid betekent minder depressiviteit, angst of eenzaamheid. Mensen die financieel ondersteund worden, nemen bij een in balans zijn inkomens- en uitgavenpatroon, later betere langetermijnbeslissingen.

Heeft de overheid al eens nagedacht wat zorg kost voor behandelingen aangaande stressreductie, depressiviteit, eenzaamheid? Weegt dat niet op tegen het tegemoet komen van de kosten van een tijdelijk financieel tekort?

De AOW moet omhoog! Zich verschuilen achter de uitspraak dat niet élke ouder in armoede leeft, is een drogreden.

Privatisering in de zorg

Door de private investeringen in de zorg gaat ongeveer zo’n anderhalf miljard euro om in de zorg. Bovendien is het in sommige delen van de zorg toegestaan winst te maken. De vraag is of dat een goede ontwikkeling is. De huidige minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, meent dat dat niet aangepakt hoeft te worden. Ze acht een verbod op private equity partijen ‘juridisch zeer kwetsbaar’ en meent dat de noodzaak en proportionaliteit van een dergelijk verbod vraagt om een stevige onderbouwing, die volgens haar ontbreekt. Tegenstanders menen dat de zorg een basisvoorziening is die we gezamenlijk goed moeten organiseren en naar draagkracht bijdragen. Daarmee kan volgens hen voorkomen worden dat er te veel geld, bestemd voor de zorg, niet bij de zorg maar bij de investeerders terechtkomt. De afgelopen jaren worden voor 2,5 miljard per jaar aan zorgorganisaties opgekocht. De zorg vermindert door inbrengen van privaat geld, zo bleek uit een onderzoek in opdracht van het ministerie van VWS.

Zorg mag geen instelling voor uitsluitend kapitaalkrachtigen worden, meent een zich gedurende lange tijd zorgen makende Tweede Kamer. De investeerders zijn partijen die organisaties opkopen om daarmee zoveel mogelijk te renderen. Dat rendement moet ergens vandaan komen. Dus uiteindelijk wordt de zorg duurder. Werken vanuit een basisvoorziening aan preventie, dat is relevant, zo vindt een deel van de Tweede Kamer! Bovendien, indien privaat geld uit de zorg niet meer aan investeerders uitgekeerd wordt, scheelt dat positief in de schatkist. Niet de organisatie, maar zorgdeskundigen dienen een behandelplan te maken en de huisarts wordt weer de ‘poortwachter’. De minister deelt die mening niet. Ze meent dat ‘de prikkel tot innovatie en doelmatigheid verdwijnt’. Overigens meent ze ook dat een verbod op het uitkering van winst ‘ingrijpen in eigendomsrecht’ betekent. En, volgens de minister werken de meeste bestuurders, aanbieders en medewerkers integer.

Mogelijke oplossingen

Al jaren roepen seniorenorganisaties en diverse politieke partijen ertoe op voor AOW’ers koopkrachtmaatregelen te treffen. Laten we hopen dat de nieuwe regering daaraan gehoor geeft. Met de huidige aanpak van bezuinigen, is dat nog de vraag.
Heeft de overheid al eens nagedacht wat het kost als mensen, vanwege hun financiële situatie, zorg gaan mijden? Denk bijv. aan de behandeling van de fysiotherapeut. Gevolg: velen wachten tot de situatie zo ver gevorderd is, dat er een operatie móet komen. Die wordt wel door de zorgverzekeraar vergoed. Vraag: hoe had het kostenplaatje er uit gezien indien de fysiotherapeut het probleem tijdig had kunnen oplossen, waarna de behandeling stopt? En hoe ziet het kostenplaatje er uit indien er een ziekenhuisopname volgt? De optelsom is eenvoudig! Een operatieve ingreep is veel duurder! En dan hebben we het nog niet gehad over de patiënt zelf, diens naasten, personeelstekorten in ziekenhuis, ziekenhuiszorg, revalidatie, zorg aan huis enz.
Behandelingen als stressreductie, psychotherapeutische begeleiding enz. bij stress, depressiviteit en angsten kosten de zorg veel geld. ‘Voorkomen is beter dan genezen’ zegt het spreekwoord. Het is zinvol als deze kosten in kaart gebracht worden. Als deze verschijnselen voortkomen uit financiële geldzorgen, is het écht zaak de hoogte van de AOW-uitkeringen te heroverwegen.
Het toeslagenstelsel: in het coalitieakkoord is de ambitie opgenomen het toeslagenstelsel af te schaffen. Het bevat tekortkomingen, die een fundamentele aanpassing noodzakelijk maken. Het kabinet werkt concrete opties voor alternatieven uit, die naar de Tweede Kamer zijn gestuurd. Vooreerst worden stappen gezet met een nieuwe financiering van de kinderopvang en de vereenvoudiging van de huurtoeslag. De alternatieven die nu uitgewerkt worden, leiden tot lagere kosten voor zorg en huur, of tot een hoger besteedbaar inkomen. Met name dit laatste kan gerealiseerd worden door een inkomensverhoging, belastingverlaging of financiële ondersteuning door de overheid via de sociale zekerheid. Laten we hopen dat hierin de AOW-problematiek meegenomen wordt!
De Wet integere bedrijfsvoering zorg- en jeugdhulpaanbieders zou aangescherpt moeten worden. Deze wet beoogt dat aanbieders in sommige gevallen (als de kwaliteit en continuïteit van de zorg niet op orde is) géén winst mogen uitkeren. Het huidige kabinet kan zich in dit wetsvoorstel vinden, ondanks kritiek van de Raad van State.
Ouderen die het financieel moeilijk hebben, zijn vaak niet in het bezit van een digitale (werk)omgeving. Hoe dan voorzieningen of toeslagen aan te vragen? Het gaat hier om een doelgroep die een werkzaam leven achter zich heeft, mede Nederland heeft opgebouwd tot het huidige niveau en nu deels van de maatschappij wordt uitgesloten!
De mening loslaten dat de AOW-uitkeringen niet verhoogd hoeven te worden, omdat slechts weinigen in moeilijke financiële omstandigheden verkeren. Niet alle AOW’ers hebben het financieel moeilijk. Moeten diegenen die het wél financieel moeilijk hebben, verder ‘in de kou staan’? Een drogreden, die tekort doet aan diegenen die het toch al moeilijk hebben!

Een AOW-OV-jaarkaart

De NS heeft bekend gemaakt de prijs van treinkaartjes te verhogen. Een gebrek aan personeel, weliswaar reizigers in de spits, maar onvoldoende reizigers tijdens de overige uren, worden als redenen genoemd. Studenten hebben een ov-kaart. Rijst de vraag, zou het niet eerlijk zijn als die mogelijkheid er ook voor AOW’ers is? Veel AOW’ers maken nu geen gebruik van de trein, omdat deze doodeenvoudig te duur is. Bied ze daarom een ov-kaart voor de daluren aan.

Ook AOW.nu meent dat dit een goede oplossing is. Herhaaldelijk publiceerden we al over de verminderde koopkracht voor ouderen. Door de trein betaalbaar en daarmee toegankelijker te maken, wordt de mobiliteit van ouderen vergroot. Reizen kan in groepsverband, met familie, vrienden en/of medebewoners, een prachtige mogelijkheid om eenzaamheid tegen te gaan, iets te bezichtigen, de wereld te vergroten. Dan is het openbaar vervoer toch een ideaal vervoermiddel?

Klik nu door naar petities.nl, wanneer u deze petitie wilt ondertekenen!

Vanaf 1.000 ondersteuningen biedt Petities.nl deze petitie aan de politiek aan. Laten we hopen dat deze zich ook het belang van ouderen realiseert en met de ontvangen informatie aan de slag gaat!